PortalGuarani.com
Inicio El Portal El Paraguay Contáctos Seguinos: Facebook - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani
JOSÉ ASUNCIÓN ACUÑA
15 de Agosto de 1911
 
JOSÉ ASUNCIÓN ACUÑA


Datos biográficos:

JOSÉ ASUNCIÓN ACUÑA : Nació el 15-VIII-1911 y falleció el 10-II-1979.

José Asunción Acuña fue el poeta satírico más sobresaliente de todos los tiempos. Sus versos son perfectos, pero utiliza el guaraní romanceado o yopará. Fue contemporáneo de Emiliano, Serrato, Félix Fernández, Gayoso y otros.

Nació en Isla Valle, jurisdicción de Areguá, el 15 de agosto de 1911 y falleció en una sala del Hospital de Clínicas el 10 de febrero de 1979.

Comenzó a publicar sus primeros versos en la revista nativa “OCARA POTY CUE -MÍ" y en "EL ENANO", en la década del 30. Más tarde escribió en "YSAPY", "YSYRY", "KO’ẽJU RORY", ÑANE RETÃ", "EIRETÉ ÑU", "RUISEÑOR", KUARAHY" y otras revistas.

 José Asunción Acuña fue uno de los más fecundos vates nativos. Pero su especialidad fue la poesía jocosa y satírica: Pedro Encina Ramos decía de él "Quevedo Guaraní". Desde entonces utilizaba esta denominación como su seudónimo. En una de sus poesías en guaraní titulada "PEIKUAÁPA KO KARAI", "fotografió" al poeta Miguel G. Fariña, quien era tartamudo y temperamental; éste, dándose cuenta que se refería a él, se armó de un puñal para vengarse de Asunción Acuña por el ultraje recibido, pero breve tiempo después Fariña se olvidó de la "ofensa" y volvieron a ser íntimos amigos.

Le recordamos a José Asunción Acuña como un hombre alegre, simpático y de una humildad extraordinaria. Pero no solamente escribía versos jocosos sino también patrióticos, amatorios y sociales.

En el año 1948, con Pedro Encina Ramos, editaron una revista folklórica, con el título de "PYNANDI PURAHÉI", órgano de tendencia política a favor del gobierno de J. Natalicio González. Esta revista fue editada en la Imprenta Nacional y aparecieron varios números. Posteriormente, Asunción Acuña asumió la dirección del periódico "EL GIGANTE", que fue editado en la imprenta "Los Principios", de los señores Acosta y Martínez.

Publicó también un folleto de poesías jocosas con el nombre de "PUKARÃ". Luego fue colaborador exclusivo del periódico "Aka’ẽ" y más tarde publicó una revista de canciones populares con el título de "CHE RETÃ POTY", siendo jefe de redacción Pedro Encina Ramos y luego Darío Gómez Serrato.

Fue socio fundador de la Asociación de Escritores Guaraníes (ADEG)

y socio activo de Autores Paraguayos Asociados (APA). - P.

 

POÉTARÕNTE AIKOSE :

Muestra de la veta jocosa e irónica del autor. Estilo popular, fácil, fluido. 

T.

 

Che ofísiogui apoi

Verso apópe ajeity

Chéku chekatupyry

Levadúrape añoite;

Che vorsillo kueheve

Henyhẽ pirapirégui

Ha ãĝa chevyroitégui

Poétarõnte aikose.

 

 Pyharérõ ku ndakéi

 Pe jasy rehe amaña

 Ichupénte ku hi’ã

 Serenátape aĝuahẽ

 che’añorei añe’ẽ

 Che apytu’ữko hypa

 Manikómiope taha

 Poétarõnte aikose.

 

Ku che kamba jukyete,

ko’ẽ ha ipire vai

omopẽ "vaka ratĩ"

Ha chekutu ipype

Ndakesevéi hendive

Ha osẽ oho chehegui

Nambyasýiri ni rei,

Poétarõnte aikose.

 

 Amoĩma katu lénte

 Pe hállere ajovayva

 che jyva guýpe araba

 Cuartilla henyhẽte

 Tembiapóramo ku che

 Ni rei nahendusevéi

 Viru ndahechasevéi

 Poétarõnte aikose.

 

Cine jára ipochy,

Ndoikuaaséi mba’eve

a patada chemosẽ

ñemotĩ niko ha’u,

Hasypevéko aju

Ajepy’amongueta

Iporãvénteku aha

Aikyreka tungusu.

 

 Imprentéro hi’aju

 Cherehe noma’ẽséi

 chehegui ndikatuvéi

 Ojapove mba’eve,

 Che ra’ãnga ajerure

 karátulape toho

 Nañanduvéi neroyrõ

 Poétarõnte aikose.

 

Compositor ika’apa

Che exigénte’eterei

Sólfapeke tomoĩ

Verso" cherembiapokue

Tojegraváke pya’e

Radio rupi taiñasãi

Tou jepe "Carta hái"

Poétarõnte aikose.

 

 Ko che áva ipuku

 Che ati’ýre oñenupã

 Ajokapa ko che akã

 Ha nosẽi ni tarave.

 umi verso ahenokue

 Aipyhy ahesa’opa

 Reínte ajehovaka

 Poétarõnte aikose.

 

Atyha rupi aguahẽ

ku chejuruvy reí

-Fulano, toñe’ẽmi-

ku ahendúrõ oje’e:

¡Hypy! ¡kúchi! ¡joaite!

Público osapukaipa

Jepevérõ achuchupa

Poétarõnte aikose.

José Asunción Acuña

Paraguay, mayo 1948

 

(Fuente: LAS CIEN MEJORES POESÍAS EN GUARANÍ. Con nuevas incorporaciones y grafía actualizada. Por PEDRO ENCINA RAMOSy TATAJYVA. Asunción-Paraguay 1997 – 425 páginas).




Cantidad de Obras Registradas: 3
Para Acceder a cada Obra, por favor haga click en la imágen.




 

Buscador PortalGuarani.com de Artistas y Autores Paraguayos

 

 

Portal Guarani © 2024
Todos los derechos reservados, Asunción - Paraguay
CEO Eduardo Pratt, Desarollador Ing. Gustavo Lezcano, Contenidos Lic.Rosanna López Vera

Logros y Reconocimientos del Portal
- Declarado de Interés Cultural Nacional
- Declarado de Interés Cultural Municipal
- Doble Ganador del WSA